Nhiều giải pháp cho vấn đề nước sinh hoạt nông thôn

Trên 55% công trình hoạt động có hiệu quả

 Theo số liệu thống kê của Trung tâm Khuyến nông Lâm Đồng, toàn tỉnh hiện có 243 công trình cấp nước sinh hoạt nông thôn tập trung. 55% số công trình đó có hiệu quả hoạt động đạt từ mức trung bình đến bền vững. Ông Trần Văn Tuận, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông tỉnh cho biết: Toàn tỉnh hiện có khoảng trên 700 nghìn người được sử dụng nước hợp vệ sinh, chiếm 88% tổng số dân nông thôn của địa phương. Trong đó, số hộ sử dụng nước sạch chiếm tỷ lệ trên 24%, tương đương khoảng trên 196 nghìn người. 

 Ghi nhận tại xã Lát (huyện Lạc Dương), ông Rơ Ông K’Siu, Chủ tịch UBND xã cho biết, hiện nay, người dân địa phương sử dụng nước sinh hoạt từ 2 điểm cấp nước ở xã, bao gồm Trạm nước sinh hoạt tại thôn Đạ Nghịt, được Trung tâm Nước sạch và Vệ sinh môi trường nông thôn (Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN-PTNT) Lâm Đồng) xây dựng vào năm 2009 và điểm còn lại là bể lớn ở nơi đầu nguồn. Theo ông K’Siu, trạm nước tại thôn Đạ Nghịt đã được xây dựng hệ thống lọc áp lực với công suất 10 m3/giờ nên chất lượng nước tương đối tốt, đủ cung cấp cho hàng trăm hộ. 

 Theo Sở NN-PTNT Lâm Đồng, giá nước sinh hoạt tại địa phương đang được thực hiện theo Quyết định số 30/2017 năm 2017 của UBND tỉnh Lâm Đồng. Trong đó, biểu thu cụ thể 2.700 - 2.775 đồng/m3 đối với nước tự chảy đạt tiêu chuẩn sạch; 2.250-2.340 đồng/m3 đối với nước đạt tiêu chuẩn vệ sinh; 5.815-5.930 đồng/m3  đối với nước giếng khoan đạt tiêu chuẩn nước sạch và 4.100-4.220 đồng/m3 đối với nước giếng khoan đạt tiêu chuẩn vệ sinh. Đây là mức giá thấp hơn so với thực tế nên các đơn vị quản lý công trình rơi vào tình trạng thu không bù chi, ảnh hưởng đến nguồn kinh phí duy tu, sửa chữa công trình. Bên cạnh đó, vấn đề lớn nhất tại các địa phương hiện nay, ngân sách hạn chế nên khó khăn trong việc xây dựng, sửa chữa, nâng cấp công trình nước sạch. Bởi vậy có không ít công trình xuống cấp, hoạt động kém hiệu quả. 

 Theo đánh giá của Trung tâm Khuyến nông tỉnh, hiện có khoảng 38 công trình hoạt động kém hiệu quả và 70 công trình không hoạt động. Những công trình này chủ yếu thuộc hạng mục giếng khoan và công trình nước tự chảy. Nguyên nhân được xác định chủ yếu tập trung ở yếu tố quản lý và nguồn vốn duy tu, sửa chữa. Đó là lý do Lâm Đồng cần thực hiện mạnh công tác xã hội hóa, khuyến khích công tác đầu tư vào các công trình cấp nước sinh hoạt.

 Thực hiện nhiều giải pháp cho vấn đề nước sạch nông thôn

 Hiện nay, toàn bộ công trình cấp nước sinh hoạt nông thôn tập trung đều do cấp huyện quản lý, khai thác và vận hành theo mô hình đơn vị sự nghiệp công lập cấp huyện và mô hình UBND cấp xã. Trong đó, đơn vị công lập cấp huyện có nhân sự đã qua đào tạo và có kinh phí để duy tu, sửa chữa công trình nên hoạt động hiệu quả hơn so với cấp xã. 

 Để cải thiện chất lượng cuộc sống cho người dân nông thôn, tỉnh Lâm Đồng đã thực hiện cơ chế thu hút đầu tư trong lĩnh vực nước sinh hoạt. 

 Đơn cử như việc, Công ty Cổ phần Tư vấn đầu tư Lộc Phát đang xây dựng Nhà máy cấp nước Ghềnh Đá ở huyện Cát Tiên (công suất 2.000 m3/ngày-đêm) với tổng kinh phí giai đoạn 1 khoảng 36 tỷ đồng. Công trình này khi đi vào hoạt động sẽ giải quyết nguồn nước sinh hoạt cho người dân các xã Đức Phổ, Phước Cát 1, Gia Viễn… Ngoài ra, nhiều doanh nghiệp khác đang triển khai dự án ở các huyện Đam Rông, Đức Trọng để đảm bảo nhu cầu nước hợp vệ sinh của người dân.

 Lâm Đồng cũng đang thực hiện Chương trình mở rộng quy mô vệ sinh và nước sạch nông thôn do Ngân hàng thế giới tài trợ. Đồng thời, đẩy mạnh vấn đề đảm bảo nước sinh hoạt nông thôn gắn với Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới. Đến cuối năm 2018, toàn tỉnh có khoảng 243 công trình cấp nước sinh hoạt nông thôn tập trung, tăng 6 công trình so với năm 2017. Trong số này có 59 công trình cấp nước tự chảy, 180 công trình giếng khoan và 4 công trình khác. Ngoài ra, có 24 xã đấu nối với 10 nhà máy nước của 5 công ty cấp nước tại các huyện, thành phố trong tỉnh. Các công trình cấp nước nông thôn tập trung được đầu tư từ nhiều nguồn vốn như: Chương trình mục tiêu quốc gia Nước sạch và Vệ sinh môi trường nông thôn, Chương trình 134, 135 và nguồn vốn nước ngoài…

 Ông Trần Văn Tuận nhận định: Lâm Đồng là tỉnh miền núi, dân cư sinh sống không tập trung, đặc biệt là ở những vùng sâu, vùng xa, vùng dân tộc thiểu số. Do vậy, việc xây dựng các công trình cấp nước sinh hoạt đang gặp nhiều khó khăn bởi kinh phí đầu tư cao. Ngoài ra, cần thêm nguồn kinh phí để đầu tư các thiết bị xử lý nguồn nước bị nhiễm phèn, nhiễm Asen, khuẩn Ecoli… ở các công trình cấp nước sinh hoạt nông thôn tập trung để đảm bảo sức khỏe cho người dân.

 Trong năm 2019 và 2020, tỉnh Lâm Đồng tiếp tục triển khai Chương trình mở rộng quy mô vệ sinh và nước sạch nông thôn do Ngân hàng Thế giới (WB) tài trợ. Trong đó, có hợp phần cấp nước nông thôn cho 19 danh mục công trình với trên 19 nghìn điểm đấu nối để cung cấp nước cho người dân nông thôn.