Khu ổ chuột Ấn Độ chật vật trong cuộc khủng hoảng nước tồi tệ nhất lịch sử

Hàng trăm thùng nhựa rỗng bày thành hàng trên mặt đất nứt nẻ, khô cằn khi những cư dân của khu ổ chuột Vasant Kunj ở Nam Delhi, một trong những khu ổ chuột lớn nhất và nghèo nhất thành phố, nóng ruột chờ xe chở nước của chính phủ đến. Đã 10 ngày trôi qua kể từ lần cuối cùng họ được nhận nước. Với nhiều gia đình ở đây, các thùng chứa đã cạn nước từ mấy hôm trước. Họ khát nước và bẩn thỉu.

Cách đó chỉ mười phút là trung tâm thương mại cao cấp của Delhi, nơi bạn có thể mua một đôi giày thể thao với giá 1.000 USD, còn ở khu ổ chuột này, người dân sống trong những túp lều lợp bằng tôn. Dưới cái nóng 40 độ C, mỗi túp lều như một chiếc lò nung.

"Sống như thế này vất vả quá", Fatima Bibi, 30 tuổi, người phụ trách vấn đề nước của khu ổ chuột nói. "Tất cả trông đợi vào nước. Mọi thứ. Ăn uống, nấu nướng, dọn dẹp, giặt giũ".

Fatima kết hôn năm 10 tuổi, đến Delhi khoảng 20 năm trước, sống trong căn nhà chỉ có một phòng cùng chồng và 4 con. Dù không được học hành, cô là tiếng nói quan trọng của khu ổ chuột này khi tự xây bể ngầm để chứa nước mưa. Cô cũng đang gom tiền từ mọi người để lắp đặt một máy bơm cho mọi người lấy nước tắm giặt. Fatima cho rằng đó là giải pháp thô sơ nhưng cần thiết ở thời điểm hiện tại.

Khi xe chở nước tiến vào khu ổ chuột, những tiếng la hét vang lên trong đám đông. Đàn ông và phụ nữ vội vã lao về phía trước, với tay lấy các ống cao su màu xanh lá cây để dẫn nước vào các thùng chứa đã chuẩn bị sẵn. Mỗi hộ ở đây được cấp 600 lít nước vào cả mùa hè lẫn mùa đông và luôn không đủ để "sống sót" cho đến lần nhận nước tiếp theo.

Có những người đàn ông và phụ nữ sẵn sàng bỏ việc ở nhà nếu hôm đó xe chở nước đến. Thời gian cấp nước không cố định nhưng Fatima cho biết gần đây, xe nước thường đến lúc 1h sáng. "Đó là thời điểm quan trọng nhất trong ngày. Họ chỉ chờ để lấy nước", Fatima nói. 

Ashraf Ullah, hàng xóm của Fatima, phấn chấn hẳn lên khi xe nước đến. "Đó là nước lạnh nên lũ trẻ sẽ thích, sau 10 ngày đựng trong các can nhựa, nước đang sôi lên", Ullah nói.

Các thùng chứa nước màu đen hoặc xanh lam được các gia đình đánh dấu riêng rồi xếp chồng lên nhau bên ngoài các túp lều, khiến cho  khu ổ chuột trông càng chật chội hơn.

"Mỗi ngày chúng tôi dùng một nửa thùng để tắm, có ngày thậm chí không tắm rửa. Nước dùng để rửa rau rồi tái sử dụng để giặt quần áo", Fatima nói và cho biết nước thậm chí còn được tái sử dụng thêm nhiều lần nữa.

Không có vòi nước hay ống nước, không có cống, cũng không có đủ điều kiện vệ sinh, nhưng những chiếc thùng nước cứ chất đầy bên ngoài các ngôi nhà trong khu ổ chuột và không một giọt nước nào bị lãng phí ở đây.

"Nước gây ra những rắc rối lớn ở đây", Malika Bibi, một người dân trong khu ổ chuột nói. "Chồng tôi còn hỏi tại sao tôi dùng nhiều nước để tắm thế?".

Ấn Độ đang đối mặt với cuộc khủng hoảng nước tồi tệ nhất lịch sử khi 600 triệu người dân nước này sống trong tình trạng thiếu nước vô cùng trầm trọng, theo báo cáo gần đây của Niti Aayog, một tổ chức nghiên cứu chính sách của chính phủ. Trung bình mỗi năm có tới 200.000 người Ấn Độ tử vong vì thiếu nước hoặc ô nhiễm nước. 21 thành phố lớn của Ấn Độ dự kiến cạn kiệt nguồn nước ngầm vào năm 2020, tức chỉ một năm nữa.

Báo cáo ước tính khoảng một trăm triệu người, bao gồm người dân tại các thành phố lớn như Delhi, Bangalore và Hyderabad sẽ sớm phải đối mặt với tình trạng thiếu nước do không có nước ngầm. Bên cạnh đó, Ấn Độ vẫn là quốc gia nông nghiệp với 80% lượng nước được sử dụng để tưới tiêu cho lúa và mía.

"Các chính sách của một số bang như cung cấp điện miễn phí cho nông dân, hỗ trợ tài chính để khai thác nước ngầm như đào giếng khoan, đường ống, dẫn đến lãng phí trong khai thác tài nguyên và không thể kiểm soát được", Suresh Rohilla, giám đốc quản lý nước đô thị tại Trung tâm Khoa học và Môi trường nói.

Trong bối cảnh Ấn Độ đang phát triển với dân số 1,3 tỷ người và hàng triệu người đang đổ về các thành phố, tình hình được dự đoán ngày càng tồi tệ vì nhu cầu sử dụng nước tăng lên.

"Chúng tôi có quá nhiều người nhưng lại quá ít nước", Jyoti Sharmer, người sáng lập kiêm chủ tịch của FORCE, một tổ chức phi chính phủ Ấn Độ về vệ sinh và bảo tồn nguồn nước cho hay. "Thật không may, mọi người không hiểu được điều đó thực sự đáng sợ như thế nào".

Sharmer cảnh báo không chỉ ở Ấn Độ, trong bối cảnh biến đổi khí hậu như hiện nay, thiếu nước có thể trở thành vấn đề toàn cầu, thậm chí ảnh hưởng tới cục diện thế giới. Cô hình dung ra một tương lai trong đó các quốc gia có đủ nước và tài nguyên, chủ yếu là các quốc gia phát triển ở Bắc bán cầu, giữ quyền tiếp cận nguồn nước trước các quốc gia nghèo hơn, ít nước hơn ở châu phi và châu Á. Cô tự hỏi liệu Ấn Độ, một quốc gia từng thoát khỏi chủ nghĩa đế quốc có bị đẩy vào một cuộc chiến với chủ nghĩa đế quốc khác chỉ vì thiếu nước hay không. 

Theo tổ chức phi chính phủ quốc tế Water Aid, Pakistan, Ethiopia, bang California của Mỹ cũng là những quốc gia và khu vực đang chịu chung cảnh khan hiếm nước sạch giống như Ấn Độ.

Vấn đề chính Ấn Độ đang phải đối mặt là nguồn nước ngầm bị cạn kiệt, trong khi phần lớn nhu cầu về nước ở quốc gia này phụ thuộc vào nước ngầm. Ấn Độ đã mất tới hàng thập kỷ để thiết lập các đường ống khoan hàng trăm km nhằm tiếp cận nguồn nước ngầm.

"Chúng tôi là quốc gia phụ thuộc nước ngầm lớn nhất thế giới. Thật tồi tệ, đó là một thực trạng khủng hoảng rất nghiêm trọng", Joydeep Gupta, biên tập viên một trang tin tức về các vấn đề môi trường, cho biết.

Tình trạng thiếu nước càng tồi tệ hơn trước sự biến đổi của khí hậu. Mùa đông ngắn hơn và mùa hè dài hơn gây ra hiện tượng băng tan ở Himalaya, chảy vào các con sông phía bắc Ấn Độ. Mưa gió thất thường, nước ngầm cạn kiệt dẫn đến hạn hán và đe dọa thu hoạch cũng dẫn tới một cuộc khủng hoảng nghiêm trọng trong nông nghiệp. Nông dân tự tử đã trở thành một vấn nạn ở Ấn Độ. Theo thống kê của tổ chức phi chính phủ Down to Earth có trụ sở tại Mumbai, từ năm 1995, có hơn 200.000 nông dân đã tự tử.

Năm ngoái, thủ phủ Shimla ở bang Himachal Pradesh, miền bắc Ấn Độ, gần như cạn kiệt nước. Người dân tranh giành, xếp hàng dài biểu tình đòi cấp nước và kêu gọi khách du lịch không tới đây. Ở hai thành phố được xem là trung tâm công nghệ thông tin lớn như Bangalore và Hyderabad xuất hiện các tay buôn lậu nước, trong khi ở các vùng nông thôn, dân làng phải đi bộ cả chục km để tìm nước hoặc trả giá cắt cổ để mua nước. Giao thông đường thủy Ấn Độ cũng phải hứng chịu thảm họa khi hàng tỷ lít nước thải, bao gồm cả hóa chất và nước thải chưa qua xử lý được xả ra mỗi ngày.

Để đối phó với tình trạng này, một số nông dân đang tìm cách thay thế các biện pháp tưới tiêu cũ bằng các kỹ thuật tưới tiêu hiệu quả hơn, dù khá tốn kém. Tuy nhiên, việc triển khai các biện pháp này vẫn còn chậm và không phổ biến. Ở cấp địa phương, New Delhi đưa ra các hình thức thưởng với những người tiết kiệm nước và phạt những người lãng phí nước.